Deux-Villes

Buitenhof 20, 2513 AG, Den Haag

In de prestigieuze Lloydzaal sponsorde scheepvaartmaatschappij Norddeutsche Lloyd een perscentrum voor het Haagse vredeswerk. Ook scheepsmagnaat Albert Ballin bemiddelde actief om de dreiging van een vernietigende zeeoorlog af te wenden.

“Kan de wijde, de grenzeloze zee het aanhangsel zijn van één koninkrijk alleen?”
_{– Hugo de Groot}

Een naamschild op de gevel van bioscoop Pathé herinnert nog aan het prestigieuze hotel Des Deux Villes. De restaurantvleugel werd in 1904 gebouwd voor de galadiners van de Haagse Vredesconferentie in 1907 en de verwachte toekomstige vredesconferenties. In de centrale Art Nouveauzaal richtte scheepvaartmaatschappij Norddeutsche Lloyd een compleet perscentrum in met een postkantoor en telegraaflijnen naar Reuters/Associated Press.

Zoals een journalist schreef: “Een fraai bewerkt miniatuur van een Lloyd’s schip domineert de ruimte, kaarten en lijsten met inlichtingen over de reizen die deze maatschappij aanbiedt zijn overal te vinden”. De juridisch geschoolde reder Heinrich Wiegand was niet alleen uit op reclame. De grote stoomvaartlijnen hadden vitaal belang bij de versterking van het internationale zeerecht en beperking van oorlogvoering op zee. De kaarten in de Lloydzaal demonstreerden Hugo de Groots principe van Mare Liberum (De Vrije Zee, 1609): “Kan enige natie het recht hebben te verhinderen dat andere naties met elkaar in verbinding staan?”

De Lloydzaal werd het zenuwcentrum van de conferentie, door directe contacten tussen journalisten, diplomaten en pacifisten. Onbetwist leider van de perscampagne was William T. Stead, pionier van zowel de moderne onderzoeksjournalistiek als de tabloid. Zijn dagblad Courrier de la Conférence de la Paix bracht rechtstreeks verslag uit over de onderhandelingen en gebeurtenissen in de zijlijn. Het resultaat, het Permanent Hof van Arbitrage, was mede te danken aan de druk van de publieke opinie.

Maar de conferentie leverde niets op voor vermindering van de wapenwedloop op zee. Wiegands concurrent, scheepsmagnaat Albert Ballin van de Hamburg-Amerika Lijn (Hapag), nam na 1907 het initiatief te bemiddelen voor bilaterale Brits-Duitse besprekingen. Met zijn uitzonderlijke onderhandelingsvaardigheden en persoonlijk contact met toegang tot de Duitse keizer Wilhelm II probeerde Ballin tot het laatste moment de oorlog te voorkomen. Nog kort voor zijn dood in 1918 drong hij bij de Kaiser erop aan de vredesvoorwaarden van de Amerikaanse president Wilson te aanvaarden. Ballins vredesdiplomatie wordt herdacht in de bedrijfsgeschiedenis van Hapag-Lloyd, de opvolger van beide rederijen.